Bạn không thông minh lắm đâu

 03 HIỆU ỨNG TÂM LÝ ĐÁNH-LỪA NÃO BỘ CỦA BẠN 

𝟭/ 𝗛𝗶𝗲̣̂𝘂 𝘂̛́𝗻𝗴 𝗔́𝗻𝗵 đ𝗲̀𝗻 𝘀𝗮̂𝗻 𝗸𝗵𝗮̂́𝘂

Bạn làm đổ nước trong một bữa tiệc. Bạn bị dính tương ớt lên áo trắng. Trán bạn nổi mụn vào đúng ngày bạn thuyết trình. Liệu người ta sẽ nghĩ gì? Khả năng lớn là chẳng ai nghĩ gì đâu!

Hiệu ứng "Ánh đèn sân khấu" khiến bạn tin rằng cả thành phố đang hướng ánh nhìn về bạn nhưng ôi không. Hãy thử nhớ lại một lần bạn ngắm một chiếc siêu xe trên đường, bạn có nhớ nổi tài xế hôm đó là ai không? Vậy tại sao chúng ta lại chịu tác động của hiệu ứng này? Vì chúng ta luôn lo sợ người khác có cái nhìn khác về mình. Chúng ta luôn đánh giá cao quan điểm của người khác hơn là của bản thân. Thế là ta luôn tập trung vào ngoại hình và hành động của mình để tránh được cái nhìn của người khác. 

Thực tế thì, không mấy ai quan tâm đến vấn đề của bạn đâu, hoặc có thì cũng không nhiều như bạn tưởng. Ai cũng có những vấn đề của riêng họ thôi. Lần tới khi bạn mọc mụn trên trán, hay mới mua một đôi giày xịn… đừng trông chờ có ai để ý. Bạn không thực sự đặc biệt lắm đâu 😉

𝟮/ 𝗛𝗶𝗲̣̂𝘂 𝘂̛́𝗻𝗴 𝗗𝘂𝗻𝗻𝗶𝗻𝗴–𝗞𝗿𝘂𝗴𝗲𝗿

Hiệu ứng này được lý giải ngắn gọn là “người kém thông minh không đủ thông minh để nhận ra mình kém thông minh”

Hãy tưởng tượng bạn chơi rất giỏi một trò nào đó. Bạn thường xuyên chơi trò này với lũ bạn và lúc nào cũng thắng. Bạn hăm hở đăng kí tham gia một giải đấu khu vực và bị hạ đo ván ngay trong hiệp đầu tiên. Hóa ra bạn chẳng giỏi như bạn tưởng. Bạn không nhận ra việc thế giới có thể đòi hỏi khắt khe hơn so với những người đã vốn quen thuộc bên cạnh như bạn bè, gia đình. 

Ngược lại, hãy thử nghĩ đến những người có bằng cấp cao về khoa học, bạn có thấy họ lên mạng và tham gia vào những cuộc tranh cãi nảy lửa về biến đối khí hậu hay là thuyết tiến hóa? Bạn càng biết ít về một vấn đề thì bạn càng dễ tin là vấn đề đó chẳng có gì mấy để tìm hiểu.

𝟯/ 𝗛𝗶𝗲̣̂𝘂 𝘂̛́𝗻𝗴 𝗯𝗮̀𝗻𝗴 𝗾𝘂𝗮𝗻 (𝗧𝗵𝗲 𝗯𝘆 𝗦𝘁𝗮𝗻𝗱𝗲𝗿 𝗘𝗳𝗳𝗲𝗰𝘁)

Nếu đột nhiên bị hỏng xe và điện thoại hết pin, theo bạn thì ở đâu bạn sẽ dễ nhận được sự trợ giúp hơn – một con đường quê vắng vẻ hay một con phố ở thành thị đông đúc? Sẽ nhiều người chọn con phố đông đúc hơn, vì trên đường quê thì bạn có thể sẽ phải chờ hàng giờ mới có một người đi qua.

Thật ngạc nhiên, các nghiên cứu cho thấy khả năng bạn được trợ giúp ở trên đường quê sẽ cao hơn. Tại sao thế? Đã bao giờ bạn nhìn thấy ai đó bị hỏng xe bên đường và nghĩ rằng: “Mình có thể giúp họ nhưng mà chắc sẽ có ai khác giúp thôi.” Ai cũng nghĩ vậy, và không ai dừng lại cả. Đây chính Hiệu Ứng Bàng Quan. Nó càng trở nên mạnh mẽ hơn khi bạn nghĩ rằng nạn nhân đang bị làm hại bởi người mà họ quen biết. 

Nhiều nghiên cứu cho thấy chỉ cần có một người hành động thì nhiều người khác cũng sẽ tham gia cứu trợ. Bài học rút ra là nên cố gắng là người đầu tiên ra tay trợ giúp - hoặc nếu mình là người gặp nạn thì cố gắng chạy thoát, hoặc mở miệng cầu cứu một ai đó cụ thể. Đừng trông chờ người khác sẽ tự nguyện cứu mình!

Bạn có nhận ra bản thân dễ dàng rơi vào những cái bẫy tâm lý của chính mình không? 

📚 Bài viết lược trích từ cuốn sách “Bạn không thông minh lắm đâu” của David McRaney.